هنگامی که از مردم پرسیده می‌شود که از چه می‌ترسند، معمولاً از چیزهایی مانند مار، عنکبوت، صاعقه یا مرگ نام می‌برند. وقتی که ترس آن قدر جدّی شود که زندگی روزمره را مختل سازد، به عنوان هراس (فوبیا) شناخته می‌شود. طبق تعریف انجمن روان‌پزشکی آمریکا، هراس عبارت است از یک ترس نامعقول و افراطی از یک شیء یا یک وضعیت. در اغلب موارد، هراس مستلزم حس به خطر افتادن یا ترس از آسیب‌دیدن است. برای نمونه، کسانی که دارای هراس از مکان‌های باز هستند (اگورا فوبیا)، از گرفتار شدن و به دام افتادن در یک مکان یا وضعیت غیرقابل فرار می‌ترسند.

نشانه‌های هراس
نشانه‌های هراس یا هنگامی که شخص در معرض شیء یا وضعیتی که از آن می‌ترسد قرار می‌گیرد و یا گاهی حتی هنگامی که به آن فکر می‌کند، بروز می‌نماید. نشانه‌های متداول هراس‌ها عبارتند از:

·         سرگیجه

·         نفس تنگی

·         تهوّع

·         ترس از مرگ

·         حس ناواقعی بودن

در برخی موارد، این نشانه‌ها ممکن است آنقدر تشدید شود که به یک حمله تمام و کمال اضطراب بیانجامد. در نتیجه این نشانه‌ها، برخی افراد به انزوا و گوشه‌گیری روی می‌آورند که این خود به مشکلات جدّی در زندگی روزمره می‌انجامد. در موارد دیگر، فرد ممکن است به خاطر توجه مداوم به مرگ قریب‌الوقوع یا بیماری‌های خیالی به مراقبت پزشکی نیاز پیدا کند.

انواع هراس‌ها
هراس‌ها به 3 رده کلّی تقسیم می‌شوند:

·         هراس اجتماعی: ترس از وضعیت‌های اجتماعی

·         هراس از مکان‌های باز : ترس از گرفتار شدن در یک مکان یا موقعیت غیرقابل فرار

·         هراس‌های خاص: ترس از یک چیز خاص (مثلاً مار)

هراس‌های خاص دارای 4 نوع عمده هستند:

·         محیط طبیعی: ترس از صاعقه، آب، طوفان و غیره

·         حیوانات: ترس از مار، عنکبوت، جوندگان و غیره

·         پزشکی: ترس از دیدن خون، آمپول، ملاقات دکتر و غیره

·         موقعیتی: ترس از پل، تنها ماندن در خانه، رانندگی و غیره

رواج هراس‌ها
هراس‌ها بسیار شایعند. برای نمونه، در آمریکا بیش از 10٪ کلّ جمعیت، حداقل از یک چیز هراس دارند و در این کشور، هراس شایعترین اختلال ذهنی است. معمولاً تعداد زنانی که گرفتار هراس هستند بسیار بیشتر از مردان است. در بسیاری از موارد، مردم می‌توانند تشخیص دهند که ترسشان غیرمعقول است و در نتیجه، برای فائق آمدن بر هراس خود اقدام می‌کنند. بر طبق «راهنمای آماری اختلالات ذهنی»، تنها در حدود 10 درصد هراس‌ها در تمام طول عمر باقی می‌مانند.

درمان هراس‌ها
چند رویکرد مختلف برای درمان هراس‌ها وجود دارد. اثربخشی هر درمان به خود فرد و نوع هراس بستگی دارد. در زیر، برخی از روش‌های درمان آورده شده‌اند:

در درمان‌های مواجهه‌ای، به منظور کمک به بیمار برای غلبه بر ترسش، او را در معرض چیزی که از آن می‌ترسد قرار می‌دهند. یک نوع از درمان مواجهه‌ای، غرقه‌سازی (flooding) است که در آن، بیمار برای مدتی طولانی، بدون فرصت یا امکان فرار، با چیزی که از آن می‌ترسد مواجهه داده می‌شود. هدف از این روش، کمک به فرد در روبرو شدن با آنچه از آن هراس دارد و درک این واقعیت است که آسیبی از آن به او نمی‌رسد.

روش دیگری که غالباً برای درمان هراس به کار گرفته می‌شود، شرطی‌سازی تقابلی (counter-conditioning) نام دارد. در این روش به بیمار یاد داده می‌شود که واکنش متفاوت و تازه‌ای نسبت به چیزی که از آن می‌ترسد نشان دهد. بیمار یاد می‌گیرد که به جای وحشت‌زدگی در صورت مواجهه با شیء مورد نظر چگونه از روش‌های آرامش درمانی استفاده کند و آن را جایگزین اضطراب و ترس نماید. این رفتار جدید با واکنش وحشت‌زده قبلی ناسازگار است و در نتیجه، واکنش هراس به تدریج از بین می‌رود. شرطی‌سازی تقابلی معمولاً در مورد بیمارانی به کار گرفته می‌شود که قادر نیستند درمان‌های مواجهه‌ای را تحمّل کنند.

آیا از خزندگان چندش‌آور می‌ترسید؟ آیا از صدای رعد وحشت می‌کنید؟ نگران نباشید. شما تنها نیستید. طبق آمار منتشره از سوی مرکز ملی سلامت ذهنی آمریکا، در حدود 10٪ از مردم درگیر نوعی هراس هستند. توضیحات متعددی از جمله نظریه‌های تکاملی و رفتاری، برای چگونگی پدیدآمدن و رشد هراس در انسان وجود دارد. امّا علت آن‌ها هر چه که باشد، هراس‌ها قابل درمانند و می‌توان با روش‌های شناخت درمانی و رفتار درمانی برآن‌ها فائق آمد.

هراس‌های زیر، شایعترین هراس‌هایی هستند که به عوارضی از قبیل سرگیجه، تهوّع و نفس‌تنگی می‌انجامند. در برخی موارد، این عوارض تشدید شده و به حمله‌های ناشی از وحشت منجر می‌شوند. شایعترین هراس‌ها عبارتند از:

1- هراس از عنکبوت ( Arachnophobia )
این هراس در زنان بیشتر از مردان وجود دارد.

2- هراس از مار ( Ophidiophobia )
معمولاً به علل تکاملی، تجربیات شخصی یا تأثیرات فرهنگی به وجود می‌آید.

3- هراس از ارتفاع ( Acrophobia )
این هراس ممکن است به حمله‌های اضطراب و خودداری از قرار گرفتن در مکان‌های مرتفع بیانجامد.

4- هراس از وضعیت‌های غیرقابل گریز ( Agoraphobia )
این هراس شامل مکان‌های شلوغ، فضاهای باز و وضعیت‌هایی که احتمال حمله‌های ناشی از وحشت باشد. می‌گردد. گاهی این هراس آنقدر زیاد می‌شود که شخص حتی از خروج از خانه هم می‌ترسد.
تقریباً در یک سوم افرادی که دارای اختلال وحشت هستند، این نوع هراس رشد می‌یابد.

5- هراس از سگ ( Cynophobia )
این هراس معمولاً به تجربیات خاص شخصی، مانند گاز گرفته شدن توسط سگ در دوران کودکی، ارتباط دارد.

6- هراس از رعد و برق ( Astraphobia )
اسامی دیگر این هراس Brontophobia ، Tonitrophobia یا Ceraunophobia است.

7- هراس از تزریق ( Trypanophobia )
مثل برخی دیگر از هراس‌ها، این هراس هم گاهی درمان نشده باقی می‌ماند زیرا افراد از قرار گرفتن در موقعیت و امتحان کردن می‌ترسند.

8- هراس از موقعیت‌های اجتماعی ( Social Phobias )
در بسیاری از موارد، این هراس می‌تواند آنقدر جدّی شود که به دوری جستن فرد از رویدادهای اجتماعی و مکان‌های عمومی بیانجامد.

9- هراس از پرواز ( Pteromerhanophobia )
معمولاً با استفاده از «در معرض قراردادن» درمان می‌گردد. یعنی فرد به تدریج و کم‌کم پرواز را تجربه می‌کند.

10- هراس از آلودگی ( Mysophobia )
این هراس احتمالاً با اختلال وسواس فکری-عملی ارتباط دارد.

استفاده از فنون آرمش برای تحت کنترل قرار دادن هراس‌ها

    هراس‌ها همیشه باید توسط یک متخصص سلامت روان درمان گردند. البته موفقیت کامل درمان معمولاً به زمان نسبتاً زیادی نیاز دارد. در کوتاه مدّت، بسیاری از کسانی که از انواع هراس‌ها رنج می‌برند می‌توانند با به کارگیری فنون آرمش (relaxation)، اضطراب خود را کاهش دهند. در زیر، توصیه‌ها و راهنمایی‌هایی در این زمینه آورده شده است:
•  مدیتیشن: مدیتیشن می‌تواند اعصاب شما را تسکین بخشد و به طور کلّی آرامش بیشتری در شما به وجود آورد. با وجودی که واکنش ناشی از هراس ممکن است هنوز در شما به وجود آید امّا انجام مدیتیشن قبل از روبرو شدن با شرایطی که در شما هراس به وجود می‌آورد می‌تواند نشانه‌ها و علائم آن را تخفیف دهد.

•  یوگا: یوگا نیز مانند مدیتیشن می‌تواند در پائین آوردن سطح کلّی استرس شما کمک کند. هراس شما ممکن است همچنان بروز کند امّا با انجام حرکات یوگا به طور منظم، نشانه‌های آن از شدّت کمتری برخوردار خواهند بود.

•  تصویرسازی: تصویرسازی عبارت است از هنر بردن ذهن به میان یک سری تصاویر آرامش‌بخش و خوشایند. برخی از کسانی که از هراس رنج می‌برند گزارش کرده‌اند که با به کارگیری فنون تصویرسازی توانسته‌اند واکنش‌های هراسی خود را کاهش دهند.

•  آرمش عضلانی: در این روش، فرد از پا شروع می‌کند و به صورت هماهنگ عضلات خود را منقبض و سپس رها می‌کند و همین طور در اندام خود بالا و بالاتر می‌آید تا به سر برسد. این روش نیز برای کاهش واکنش‌های هراس بسیار موثر است.

•  آرمش خودزا: آموزش این روش توسط خود فرد، کمی دشوار است و بهتر است فرد از پزشک یا درمانگر خود بخواهد که در صورت امکان به او آموزش دهند. آرمش خودزا مستلزم ترکیبی از فنون تصویرسازی با تنفس هدفمند و حرکات تکراری جسمی است.
فنون آرمش نیز همانند تقریباً همه چیزهای دیگر، مهارت‌هایی هستند که انسان باید یاد بگیرد. با تمرین بیشتر این مهارت‌ها را در خود تقویت کنید.
مواجه شدن با هراس‌ها به هیچوجه آسان نیست امّا استفاده از این راهنمائی‌ها می‌تواند به شما در روبرو شدن با شرایط هراس‌زا کمک کند. به یاد داشته باشید که این راهنمائی‌ها برای استفاده در کوتاه مدّت طراحی شده‌اند و هرگز جایگزین درمان تخصصی بلند مدّت نخواهند شد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: